2ο ΦΥΛΛΑΔΙΟ

2^ο ΦΥΛΛΑΔΙΟ

Α. ΑΝΑΓΝΩΣΗ – ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ ΚΕΙΜΕΝΟΥ

Κείμενο: «Η σύγχρονη γλωσσική κρίση»

Σήμερα η ελληνική γλώσσα κατακλύζεται από την εισβολή ξένων λέξεων και εκφραστικών τρόπων σκέψης. Τα προϊόντα, οι επιγραφές, η ορολογία ολόκληρων κλάδων επιχειρήσεων και ο κινηματογράφος πιστοποιούν τη γλωσσική μας εξάρτηση από ξένα κέντρα ανεπτυγμένων βιομηχανικά χωρών. Το πρόβλημα αυτό με τις τεράστιες προεκτάσεις του στη γενικότερη αλλοτρίωση του Έλληνα έχει παραμεληθεί -άσχετα με τις προθέσεις- από όλες τις τελευταίες γλωσσικές μεταρρυθμίσεις.

Μια άλλη αιτία της κρίσης ανιχνεύεται στο πραγματικό γεγονός της αποδυνάμωσης της γλώσσας και του γλωσσικού θησαυρού από την εισβολή της εικόνας στη σύγχρονη ζωή. Η εικόνα μέσα στο σπίτι καθημερινά καταδικάζει σε σιωπή, σε αλαλία. «Μη μιλάτε, μη σκέφτεστε, μόνο βλέπετε». Τηλεόραση, κινηματογράφος, διαφημίσεις, όλα εικόνα, που φθάνει μάλιστα τώρα και μέσω δορυφόρων. Καλλιεργούν σύμβολα βουβά, μεταβιβάζουν μηνύματα χωρίς καμιά δυνατότητα απάντησης, αντιλόγου ή διαλόγου. Ο άνθρωπος μεταβάλλεται σε παθητικό δέκτη αυτών των μηνυμάτων, σε θεατή των όσων συμβαίνουν γύρω του, σε άλαλο ζώο.

Πέρα απ΄αυτά η χρησιμοθηρική αντίληψη της παιδείας και ο πολιτικός λαϊκισμός έχουν αποπροσανατολίσει το λαό. Πολλοί δυστυχώς πιστεύουν, με μια καθόλου ακίνδυνη αφέλεια, ότι η γλωσσική απλούστευση και απλοποίηση -μονοτονικό, φωνητική γραφή- θα συντελέσει ώστε τα αγαθά της μόρφωσης να γίνουν ευκολότερα κτήμα του λαού. Και να σκεφτεί κανείς ότι οι λαοί, όπως οι Γερμανοί και οι Άγγλοι, δεν επέτρεψαν καμιά τέτοια απλουστευτική διαδικασία εδώ και διακόσια χρόνια. Κατατάσσονται μήπως αυτοί οι λαοί στους πνευματικά καθυστερημένους;

Η ελληνική γλώσσα περνά κρίση που οφείλεται σε πολλούς παράγοντες. Η εισδοχή αρχικά πολλών ξενισμών στη γλώσσα μας συνιστά ένα φοβερό παράγοντα αποδυνάμωσης και αλλοίωσής της. Αυτό δε σημαίνει ότι πρέπει ν΄αποκλειστεί εντελώς κάθε ξενισμός. Ξένες, όμως, λέξεις που είχαν εισχωρήσει τον περασμένο αιώνα στη γλώσσα μας αντικαταστάθηκαν και πολύ επιτυχημένα μάλιστα από ελληνικές που έγιναν κτήμα του κοινού λεξιλογίου, κτήμα του λαού. Έτσι το Παρλαμέντο έγινε Βουλή, η πόστα ταχυδρομείο, το δοβλέτι κράτος. Από τη λόγια εξάλλου παράδοση και τον ανεξάντλητο θησαυρό της αρχαίας, αντλήθηκαν λέξεις, για να εκφραστούν νέες τεχνολογικές εφευρέσεις. Οι λέξεις αυτές είναι πάρα πολλές, αρκεί να σκεφτεί κανείς το υποβρύχιο, το ποδήλατο, το αυτοκίνητο, τη δημοσιογραφία, τους εφημεριδοπώλες, την τηλεόραση και άλλες του καθημερινού πλέον λεξιλογίου. Αυτή η ισχυρή σύνδεση της νεοελληνικής με τη λόγια και την αρχαία παράδοση καθιστά αποτελεσματική την άμυνά της κατά των ξενικών όρων.

Από τον Τύπο

Ερωτήσεις κατανόησης κειμένου

1. Για τις προτάσεις που ακολουθούν να επιλέξεις το Σ [Σωστό] ή το Λ [Λάθος], ανάλογα με το περιεχόμενο του κειμένου.

α. Η ελληνική γλώσσα επηρεάζεται από τις ξένες λέξεις, τα προϊόντα και τον κινηματογράφο.

Σ                      Λ

β. Η εισβολή της εικόνας στη ζωή συμβάλλει στην καλλιέργεια του νου και της σκέψης του ανθρώπου, ενισχύοντας το διάλογο.

Σ                      Λ

γ. Η γλωσσική απλούστευση και απλοποίηση συντελεί στη διευκόλυνση της μάθησης.

Σ                      Λ        

δ. Πολλές ξένες λέξεις έχουν ενσωματωθεί επιτυχημένα στο ελληνικό λεξιλόγιο.

Σ                      Λ

ε. Η σύνδεση της νέας ελληνικής γλώσσας με την αρχαία παράδοση είναι η καλύτερη άμυνα της γλώσσας μας κατά των ξενισμών.

Σ                      Λ

2. Με ποιον τρόπο, σύμφωνα με το κείμενο, τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης συντελούν στην αποδυνάμωση της ελληνικής γλώσσας; Για την απάντησή σου να χρησιμοποιήσεις στοιχεία από το κείμενο.

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

3. Τοποθέτησε τους πλαγιότιτλους στις αντίστοιχες παραγράφους του κειμένου:

·        Η απλοποίηση της γλώσσας δε διευκολύνει την παιδεία. […………………………..]

·        Η αντιμετώπιση των ξενισμών με τη σύνδεση της αρχαίας με τη νέα ελληνική γλώσσα. […………………………..]

·        Η παθητικοποίηση του ανθρώπου εξαιτίας της εικόνας στη σύγχρονη ζωή. […………………………..]

·        Η εισβολή ξένων λέξεων και τρόπων σκέψης στην ελληνική γλώσσα. […………………………..]

4. Σε μια παράγραφο 8-10 γραμμών να αναφερθείς στο πώς το σχολείο μπορεί να συμβάλει στην αντιμετώπιση της γλωσσικής κρίσης.

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

Β. ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΕΣ, ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΛΕΞΙΛΟΓΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ

1. Στις παρακάτω περιόδους να εντοπίσεις τις δευτερεύουσες προτάσεις και να τις χαρακτηρίσεις.

Οδηγία: Να κυκλώσεις το σύνδεσμο με τον οποίο εισάγεται η πρόταση, να υπογραμμίσεις το ρήμα από το οποίο εξαρτάται και να δηλώσεις πώς λειτουργεί συντακτικά η πρόταση, δηλαδή αν είναι υποκείμενο, αντικείμενο ή επεξήγηση.

α. Ο συγγραφέας ισχυρίζεται ότι η εικόνα καταδικάζει την οικογένεια σε αλαλία.

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..………………

β. Ο συγγραφέας δεν επιθυμεί να απλοποιηθεί η γλώσσα μέσω της φωνητικής γραφής.

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

2α. Να χαρακτηρίσεις τις υπογραμμισμένες δευτερεύουσες αναφορικές προτάσεις ως ονοματικές ή επιρρηματικές και να αιτιολογήσεις το χαρακτηρισμό σου.

Οδηγία: Πρόσεξε με ποια λέξη (αναφορική αντωνυμία ή αναφορικό επίρρημα) εισάγεται κάθε φορά η αναφορική πρόταση και κύκλωσέ τη.

α. Ο πολιτικός λαϊκισμός, που κυριαρχεί στις μέρες μας, έχει αποπροσανατολίσει το λαό.

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

β. Όπου ταξίδεψε στην Ευρώπη διαπίστωσε ότι οι λαοί σέβονται τη γλωσσική τους παράδοση.

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

γ. Ο άνθρωπος, όπως ισχυρίζεται ο συγγραφέας, μεταβάλλεται σε παθητικό δέκτη των μηνυμάτων της τηλεόρασης.

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

δ. Οι ελληνικές λέξεις, οι οποίες χρησιμοποιήθηκαν για να εκφραστούν νέες τεχνολογικές εφευρέσεις, είναι πάρα πολλές.

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

ε. Το Κράτος οφείλει να προστατεύσει ό,τι είναι σημαντικό μέσω της Παιδείας.

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

2β. Ποια διαφορά παρατηρείς στις τονισμένες λέξεις;

Σε ποια από τις δύο περιπτώσεις μπορεί να αντικατασταθεί από τη λέξη «πως»;

Σε ποια περίπτωση μπορεί να αντικατασταθεί από τη φράση «εκείνο που»;

α. Ο συγγραφέας ισχυρίζεται ότι η εικόνα καταδικάζει την οικογένεια σε αλαλία.

β. Το Κράτος οφείλει να προστατεύσει ό,τι είναι σημαντικό μέσω της Παιδείας.

3. Να βρεις για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις μια συνώνυμη:

πιστοποιούν = …………………………………………………………………

ανιχνεύεται = ………………………………………………………………….

μεταβάλλεται = ……………………………………………………………….

θα συντελέσει = ……………….………………………………………………

συνιστά = ………………………………………………………………………